Sầu riêng – loại cây ăn trái mang lại giá trị kinh tế cao – đang ngày càng được canh tác rộng rãi ở nhiều vùng miền như Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và các tỉnh Đồng bằng Sông cửu long. Tuy nhiên, để trái sầu riêng đạt chuẩn “dày cơm, mã đẹp, vị ngọt”, nhà vườn không chỉ cần kỹ thuật mà còn phải hiểu đúng – dùng đúng dinh dưỡng, đặc biệt là Lân (P) – yếu tố đang bị nhiều người “xem nhẹ”.

1. Lân là gì và vai trò của Lân trong canh tác sầu riêng?

Lân (Phosphorus) là một trong ba nguyên tố đa lượng thiết yếu cho cây trồng. Trong bộ ba đa lượng thiết yếu: Đạm (N), Lân (P), Kali (K), Lân giữ vai trò đặc biệt trong việc hình thành năng lượng và điều tiết quá trình vận chuyển dưỡng chất bên trong cây. Đặc biệt với cây sầu riêng – vốn cần khối năng lượng khổng lồ để tạo nên hàng chục, thậm chí hàng trăm kg trái – thì Lân chính là “chìa khóa” để cây vận hành bền bỉ trong suốt 110–140 ngày nuôi trái.

Lân tham gia vào:

+ Tạo ATP (Adenosine Triphosphate) – nguồn năng lượng giúp cây hấp thu nước, CO₂ và quang hợp.
+ Hình thành đường và tinh bột – nuôi cơm trái, kiến tạo hộc, phát triển vỏ trái.
+ Phát triển rễ mạnh mẽ – tăng khả năng hút dưỡng chất và giữ cây khỏe suốt mùa nuôi quả.
+ Ổn định mã trái – giúp trái sáng da, cứng vỏ, hạn chế nứt bể và thâm màu da.

3. Thiếu Lân – Trái sầu riêng có thể gặp gì?

Sầu riêng hay hầu hết các cây trồng thiếu Lân sẽ:

+ Hút nước và dưỡng kém, trái phát triển không đều, dễ méo và sượng cơm.
+ Tích lũy tinh bột yếu – cơm mỏng, nhão, nhạt vị.
Màu lá cây thường nhạt, hiệu suất quang hợp giảm – cây suy nhanh, dễ rụng trái.

3. Khi nào và dùng loại Lân nào là tốt nhất cho sầu riêng?

Giai đoạn phân hóa mầm hoa: Cung cấp Lân sớm giúp cây ra hoa đều, phân hóa mầm hoa mạnh mẽ.
Giai đoạn trái lên cơm: Tăng Lân kết hợp Kali giúp lên cơm tốt, cơm dày – ngọt – chắc múi.
Giai đoạn gần thu hoạch: Giảm đạm, tăng Kali và Lân để giữ mã trái đẹp, hạn chế bể gai.

*** Lưu ý khi chọn loại Lân:

Lân nung chảy: Hấp thu chậm nhưng hiệu lực kéo dài – tốt cho giai đoạn đầu mùa.
Lân Super (Super Phosphate): Hấp thu nhanh, hiệu quả ngắn hạn nhưng có thể làm tối màu vỏ trái nếu dùng quá liều.
NPK chứa Lân: Ưu tiên sử dụng trong giai đoạn nuôi trái thay vì Lân đơn – hiệu quả cân đối và ổn định hơn.

4. Tránh những sai lầm phổ biến khi dùng Lân và phân bón

Không dùng dưỡng rễ có đạm cao hoặc chất kích thích tăng trưởng mạnh trong mùa mưa – dễ gây bể gai, hư mã, nhão cơm.

Không lạm dụng Kali quá mức mà quên Lân, vì trái lớn nhanh nhưng thiếu chất tạo cơm.
Không bón Lân trễ khi trái gần chín, lúc này cây cần ổn định hơn là phát triển.

Tóm lại, để sầu riêng đạt chuẩn cao về hình thức lẫn chất lượng, nhà vườn không thể xem nhẹ vai trò của Lân. Bón đúng – đủ – kịp thời Lân sẽ giúp trái phát triển đều, cơm dày, vỏ chắc, vị ngọt thanh – mã đẹp đúng chuẩn xuất khẩu.